ΔΡΑΣΗ 2: Καταγραφή και Εκτίμηση υφιστάμενης κατάστασης

Βασικά σημεία της δράσης:

• Αναγνώριση επικίνδυνων ουσιών-μειγμάτων (στόχων- HazChem): καύσιμα, και λιπαντικά που ευρέως παράγονται, μεταφέρονται, διαχειρίζονται και καταναλώνονται στην Ελλάδα και Ε.Ε. από τους εταίρους.
• Αναγνώριση ομάδων-στόχων (target–groups) του προγράμματος: Βιομηχανία, ΜΜΕ, Μεταφορείς (Transporters), Διανομείς (π.χ. πρατήρια καυσίμων), Αρχές, Εργαζόμενοι, Γενικό Κοινό & άλλοι πιθανοί χρήστες του REACH.
• Διεξαγωγή έρευνας για την αναγνώριση του επιπέδου εφαρμογής και γνώσης των χρηστών (ομάδων-στόχων) αναφορικά στις απαιτήσεις και υποχρεώσεις που απορρέουν από το νομοθετικό πλαίσιο για τα χημικά όπως και του βαθμού εφαρμογής των μέτρων ασφάλειας και περιβάλλοντος κατά τις διαδικασίες μεταφοράς και διαχείρισης χημικών
• Ανάπτυξη ερωτηματολογίων από τεχνική ομάδα και διανομή σε ομάδες-στόχο

Προβλέπεται συνεργασία εκπροσώπων του ΠΚ με την ΜΟΗ & AVINOIL στην Αθήνα.

Η ΜΟΗ έχει την γενική ευθύνη της παρούσας δράσης με συνεργαζόμενα μέλη το ΠΚ και την AVINOIL .

Βασικά σημεία της δράσης:

• Αναγνώριση και καταγραφή των κανονισμών και ανάλυση νομοθετικών απαιτήσεων των αναγνωρισμένων ομάδων-στόχων του έργου (Ευρωπαϊκή και διεθνής νομοθεσία με την οποία είναι εναρμονισμένη η Ελλάδα): REACH, CLP, ADR, RID, IMDG CODE, SEVESOII.
• Έμφαση σε νομοθετικά ζητήματα και προδιαγραφές εταίρων του έργου
• Σύνταξη αναφοράς (report) σχετικά με την υφιστάμενη νομοθεσία και τις απαιτήσεις χρηστών

 Στον παρακάτω Πίνακα παρατίθενται οι αναγνωρισμένες ομάδες-στόχοι του προγράμματος και γίνεται η αντιστοίχιση τους με τους κύριους Κανονισμούς για την ασφαλή μεταφορά και φορτοεκφόρτωση πετρελαιοειδών και πετροχημικών στους οποίους υπόκεινται:

• Κανονισμός REACH (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 για την καταχώριση, την αξιολόγηση, την αδειοδότηση και τους περιορισμούς των χημικών προϊόντων (Regulation (EC) No 1907/2006 concerning the Registration, Evaluation, Authorization and Restriction of Chemicals (REACH))
• Κανονισμός CLP (ΕΚ) αριθ. 1272/2008 για την ταξινόμηση, την επισήμανση και τη συσκευασία των ουσιών και των μειγμάτων (CLP Regulation (EC) No 1272/2008 on Classification, Labeling and Packaging of Substances and Mixtures)
• Ευρωπαϊκή Συμφωνία ADR για την ασφάλεια στις διεθνείς οδικές μεταφορές επικινδύνων εμπορευμάτων (European Agreement concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Road)
• Κανονισμός RID για τις διεθνείς σιδηροδρομικές μεταφορές επικίνδυνων εμπορευμάτων  (International Carriage of Dangerous Goods by Rail Regulations of the Intergovernmental Organization for International Carriage by Rail)
• Διεθνής Κώδικας IMDG CODE για τη θαλάσσια μεταφορά επικίνδυνων υλικών (International Maritime Dangerous Goods Code – IMDG Code)του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (International Maritime Organization – IMO).
• Οδηγία SEVESO II για την πρόληψη των κινδύνων ατυχημάτων μεγάλης έκτασης στα οποία εμπλέκονται επικίνδυνες ουσίες και τον περιορισμό των συνεπειών τους στον άνθρωπο και το περιβάλλον (ΚΥΑ 12044/613/ΦΕΚ 376Β΄-19.3.2007) (Council Directive SEVESO II for the Prevention of Major Accidents Involving Dangerous Substances and the Limitation of their Consequences for Man and the Environment SEVESO ΙΙ) 

 

Το ΠΚ έχει την γενική ευθύνη της παρούσας δράσης με συνεργαζόμενα μέλη τη ΜΟΗ και την AVINOIL .

Βασικά σημεία της δράσης:

 

• Η ανάλυση για τον προσδιορισμό των Αυστηρά Ελεγχόμενων Συνθηκών θα πραγματοποιηθεί λαμβάνοντας υπόψη όλα τα θέματα και στοιχεία που περιλαμβάνονται στα Συστήματα Διαχείρισης Ασφάλειας των εταίρων (SEVESO II) για τον έλεγχο των κινδύνων μεγάλων ατυχημάτων.
• Καθορισμός πλαισίου ανάλυσης του συγκεκριμένου υπο-έργου με βάση την νομοθεσία και τις διαδικασίες των εταίρων.
• Υποβολή αναφοράς (Report) για τις Αυστηρά Ελεγχόμενες Συνθήκες (SCC).

 

Ο όρος Αυστηρά Ελεγχόμενες Συνθήκες (Strictly Controlled Conditions – SCC) χρησιμοποιείται από τον Κανονισμό REACH (ΕΚ) αριθ. 1907/2006[1] για τα ενδιάμεσα προϊόντα και συγκεκριμένα αποτελούν τους μηχανισμούς ελέγχου των ενδιάμεσων προϊόντων.

Σύμφωνα με το άρθρο 3(15) του Κανονισμού τα ενδιάμεσα προϊόντα χωρίζονται σε:

·         Μη απομονωμένα ενδιάμεσα προϊόντα

·         Απομονωμένα ενδιάμεσα προϊόντα

·         Μεταφερόμενα απομονωμένα ενδιάμεσα προϊόντα

Ένα ενδιάμεσο προϊόν ορίζεται ως εξής :

Ενδιάμεσο προϊόν: ουσία η οποία παρασκευάζεται και καταναλώνεται ή χρησιμοποιείται αποκλειστικά στο πλαίσιο χημικών διεργασιών με σκοπό να μετατραπεί σε άλλη ουσία (σύνθεση):

α) μη απομονωμένο ενδιάμεσο προϊόν: ενδιάμεση ουσία η οποία, κατά τη σύνθεση, δεν αφαιρείται σκόπιμα (παρά μόνο για δειγματοληψία) από τον εξοπλισμό μέσα στον οποίο πραγματοποιείται η σύνθεση. Ο εξοπλισμός αυτός περιλαμβάνει το δοχείο αντίδρασης, το βοηθητικό του εξοπλισμό, και κάθε άλλο εξοπλισμό μέσα από τον οποίο περνούν οι ουσίες κατά τη διεργασία συνεχούς ροής ή ασυνεχούς ροής καθώς και τους σωλήνες για τη μεταφορά από το ένα δοχείο στο άλλο για το επόμενο βήμα της αντίδρασης, αλλά δεν περιλαμβάνει δεξαμενές ή άλλα δοχεία στα οποία φυλάσσονται οι ουσίες μετά την παρασκευή,

β) απομονωμένο ενδιάμεσο προϊόν στις εγκαταστάσεις παρασκευής: ενδιάμεση ουσία η οποία δεν ανταποκρίνεται στα κριτήρια του μη απομονωμένου ενδιάμεσου προϊόντος, υπό τον όρο ότι η παρασκευή του ενδιάμεσου προϊόντος και η σύνθεση άλλης ουσίας ή ουσιών από το συγκεκριμένο ενδιάμεσο προϊόν γίνεται στις ίδιες εγκαταστάσεις παρασκευής τις οποίες εκμεταλλεύονται μια ή περισσότερες νομικές οντότητες,

γ) μεταφερόμενο απομονωμένο ενδιάμεσο προϊόν: ενδιάμεση ουσία η οποία δεν ανταποκρίνεται στα κριτήρια του μη απομονωμένου ενδιάμεσου προϊόντος και η οποία μεταφέρεται ή παραδίδεται σε άλλες εγκαταστάσεις.

Κάθε παρασκευαστής απομονωμένου ενδιάμεσου προϊόντος στις εγκαταστάσεις παρασκευής σε ποσότητες 1 τόνου ή άνω ετησίως καθώς και κάθε παρασκευαστής ή εισαγωγέας απομονωμένου ενδιάμεσου προϊόντος που μεταφέρεται σε ποσότητες 1 τόνου ή άνω ετησίως, μπορεί να υποβάλλει λιγότερες πληροφορίες καταχώρησης για το ενδιάμεσο προϊόν σύμφωνα με τα σχετικά άρθρα του Κανονισμού (βλ. Άρθρα 17 και 18 του Κανονισμού αντίστοιχα) εάν βεβαιώσει ότι η ουσία αυτή παράγεται και χρησιμοποιείται υπό αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες. Σημειώνεται ότι για τη χρήση μιας ουσίας σαν μη απομονωμένο ενδιάμεσο προϊόν δεν υπάρχουν υποχρεώσεις σύμφωνα με τον Κανονισμό REACH.

 

Σύμφωνα με το Άρθρο 18(4) για τα μεταφερόμενα απομονωνμένα ενδιάμεσα προϊόντα οι Αυστηρά Ελεγχόμενες Συνθήκες (Strictly Controlled Conditions – SCC) ορίζονται ως ακολούθως:

1. η ουσία περιορίζεται αυστηρά με τεχνικά μέσα καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής της, που περιλαμβάνει την παρασκευή, τον καθαρισμό, την καθαριότητα και τη συντήρηση εξοπλισμού, τη δειγματοληψία, την ανάλυση, τη φόρτωση και εκφόρτωση εξοπλισμού ή δοχείων, τη διάθεση ή τον καθαρισμό αποβλήτων και την αποθήκευση,
2. χρησιμοποιούνται τεχνολογίες ελέγχου και διαδικασιών οι οποίες ελαχιστοποιούν τις εκπομπές και την τυχόν συνακόλουθη έκθεση
3. μόνο κατάλληλα εκπαιδευμένο και εξουσιοδοτημένο προσωπικό χειρίζεται την ουσία,
4. κατά τις εργασίες καθαριότητας και συντήρησης, πριν ανοίξει ή εισέλθει κάποιος στο σύστημα, εφαρμόζονται ειδικές διαδικασίες, όπως εκκένωση και πλύσιμο,
5. σε περιπτώσεις ατυχημάτων και όταν δημιουργούνται απόβλητα, χρησιμοποιούνται τεχνολογίες διαδικασιών ή/και ελέγχου για την ελαχιστοποίηση των εκπομπών και, συνεπώς, της έκθεσης κατά τη διαδικασία καθαρισμού ή καθαριότητας και συντήρησης,
6. οι διαδικασίες χειρισμού της ουσίας καθορίζονται γραπτώς και παρακολουθούνται αυστηρά από τον υπεύθυνο λειτουργίας των εγκαταστάσεων.

Οι Αυστηρά Ελεγχόμενες Συνθήκες μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελούν ένα συνδυασμό τεχνικών μέτρων τα οποία υποστηρίζονται από διαδικασίες λειτουργίας και διαχειριστικά συστήματα.

Τα θέματα ασφάλειας τα οποία λαμβάνονται υπόψη για τον έλεγχο των ουσιών υπό αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες και τα οποία επεξηγούν και αναλύουν τα έξη σημεία των SCC σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών Προϊόντων (European Chemicals Agency, ECHA) περιγράφονται παρακάτω.

1.      Η επικίνδυνη ουσία πρέπει να είναι αυστηρά ελεγχόμενη σε όλα τα στάδια του κύκλου ζωής της

2.   Τεχνολογίες ελέγχου πρέπει να εφαρμόζονται στην ελαχιστοποίηση των εκπομπών και της έκθεσης του ανθρώπου και του περιβάλλοντος

3.      Εκπαιδευμένο και εξουσιοδοτημένο προσωπικό

4.      Προεργασία πριν το άνοιγμα του εξοπλισμού

5.      Σε ατύχημα : περιορισμός εκπομπών και διαχείρισης αποβλήτων

6.      Χειρισμός της ουσίας με τεκμηρίωση και επίβλεψη

Η ΜΟΗ έχει την γενική ευθύνη της παρούσας δράσης με συνεργαζόμενα μέλη το ΠΚ και την AVINOIL .

Βασικά σημεία της δράσης:

• Αναγνώριση και καταγραφή των βασικών σταδίων φόρτωσης/ εκφόρτωσης, διαχείρισης και μεταφοράς των επικίνδυνων πετροχημικών με διαφορετικά μέσα (οδικά, με τρένο, θαλάσσια και με αγωγούς).
• Ανάλυση των σταδίων διαχείρισης του κύκλου ζωής σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο à Σύγκριση αποτελεσμάτων.
• ΥΑΠΕ πληροφορία που περιλαμβάνεται στα MSDS των επικίνδυνων πετροχημικών θα αποτελέσει τη βάση για την ανάλυση των Αυστηρά Ελεγχόμενων Συνθηκών (SCC) σε όλα τα στάδια διαχείρισης του κύκλου ζωής των ουσιών.

 Μεθοδολογία:

•  Δεδομένα από τους εταίρους του έργου
• Σχετικές μελέτες και βιβλιογραφία
• Επικοινωνία-συνεντεύξεις με αντιπροσωπευτικές ομάδες-στόχους του έργου  – συλλογή στοιχείων
• Ανασκόπηση των λειτουργιών κατά τη φόρτωση/ εκφόρτωση : εξέταση της αποτελεσματικότητας της λίστας ελέγχου κατά τη φόρτωση, των μεθόδων προστασίας από υπερχείλιση, των κοινών διαδικασιών και συστημάτων προστασίας υπερχείλισης (ανιχνευτές,  αυτόματα συστήματα διακοπής τροφοδοσίας), των μέτρων ελέγχου των διαρροών, κλπ.
• Τοπικές επισκέψεις σε περιοχές διαχείρισης και φόρτωσης/ εκφόρτωσης επικίνδυνων χημικών των εταίρων του έργου και συνεργατών (ομάδων στόχων) που λαμβάνει χώρα φόρτωση/ εκφόρτωση και διακίνηση  επικίνδυνων ουσιών για την αναγνώριση και καταγραφή της κρίσιμης πληροφορίας του κύκλου ζωής μεταφοράς χημικών με χρήση κατάλληλων λιστών ελέγχου.     

 

Η ΜΟΗ έχει την γενική ευθύνη της παρούσας δράσης με συνεργαζόμενα μέλη το ΠΚ και την AVINOIL.

Βασικά σημεία της δράσης:

 1.     Αναγνώριση, καταγραφή και αξιολόγηση μεθόδων και τεχνικών σχετικά με τις εκπομπές, διαρροές και επιπτώσεις των επικίνδυνων ουσιών.

2.     Ανασκόπηση των υφιστάμενων τεχνικών εκτίμησης εκπομπών (Emission Estimation Techniques, EETs) στον αέρα, νερό και έδαφος:

• Δειγματοληψία ή απευθείας  μετρήσεις,
• Ισοζύγια μάζας,
• Ανάλυση καυσίμου ή άλλοι υπολογισμοί, και
• Σχετικοί συντελεστές εκπομπής

3.     Οι βέλτιστες βιομηχανικές πρακτικές παρακολούθησης των εκπομπών θα εξετασθούν για να επιλεγούν οι πλέον κατάλληλες τεχνικές εκτίμησης εκπομπών στις κρίσιμες λειτουργίες και τα σημεία μεταφοράς επικινδύνων στα οποία υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα διαρροής.

4.     Αποτελέσματα – Συμπεράσματα παρελθόντων προγραμμάτων LIFE, χρησιμοποίηση της εμπειρίας που αποκτήθηκε, και των βέλτιστων πρακτικών  που προτείνονται από περιβαλλοντικά προγράμματα.

5.     Ανασκόπηση των παρελθόντων ατυχημάτων, στη μεταφορά και αποθήκευση με μικρότερη ή μεγαλύτερη επίπτωση στο περιβάλλον Στοιχεία από ΜΟΗ & AVINOIL και επίσημα εθνικά και ευρωπαϊκά στοιχεία (ΥΠΕΚΑ, UNEP, EC Environment, JRC, MAHB –MARS).

Κύριος στόχος της δράσης: Αναγνώριση βασικών παραμέτρων και καλών πρακτικών από ιστορικά δεδομένα σχετικά με:

• τις επικίνδυνες ουσίες που συμμετέχουν και την κατηγοριοποίησή τους,
• τις ποσότητες που εκλύονται,  
• τα οικοσυστήματα και τους επηρεαζόμενους περιβαλλοντικούς αποδέκτες
• την έκταση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις),
• το χρόνο αποκατάστασης, κλπ.

 Το ΠΚ έχει την γενική ευθύνη της παρούσας δράσης με συνεργαζόμενα μέλη τη ΜΟΗ και την AVINOIL.

 

Βασικά σημεία της δράσης:

1. Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές (ΒΔΤ), τεχνικές σχεδιασμού έκτακτης ανάγκης και πρακτικές αποκατάστασης περιβάλλοντος από εταίρους του προγράμματος (MOH, AVINOIL), άλλες βιομηχανίες και αρμόδιες αρχές για την αναγνώριση των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και μηχανισμών ασφάλειας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ελαχιστοποίηση των εκπομπών και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
2. Συσχέτιση των μηχανισμών με κρίσιμες περιοχές και λειτουργίες σε επιλεγμένους διαδρομές-στάδια μεταφοράς χημικών.
3. Ανάπτυξη σετ κριτηρίων για συγκριτική αξιολόγηση (benchmarking): ΒΔΤ & καταγεγραμμένων πρακτικών λαμβάνοντας υπόψη: τα εμπλεκόμενη μέρη, τις νομοθετικές απαιτήσεις, προδιαγραφές κανονισμών και προτύπων, καλές πρακτικές (BATs & BREFs) για την παρακολούθηση και ποσοτικοποίηση εκπομπών, πρακτικές διεργασιών, κοινά περιστατικά, ατυχηματικά γεγονότα, κλπ.
4. Διεξαγωγή benchmarking και σύγκριση αποτελεσμάτων με τις ανασκοπήσεις των πρακτικών (χρήση κοινών μεθοδολογιών benchmarking).
5. Δημιουργία ομάδας εργασίας (βιομηχανία, ερευνητικούς φορείς, και αρχές) για την αξιολόγηση όλων καταγεγραμμένων στοιχείων και αποτελεσμάτων – συνεργασία με εξωτερικό υπεργολάβο (external assistance).
6. Συσχέτιση των αποτελεσμάτων με κρίσιμες περιοχές και λειτουργίες μεταφοράς χημικών – Πρόταση βέλτιστων διαδικασιών ελέγχου και επιθεώρησης

 

Η ΜΟΗ έχει την γενική ευθύνη της παρούσας δράσης με συνεργαζόμενα μέλη το ΠΚ και την AVINOIL.